Wystawa Walczące Miasto 1939–1945 (arch. zdjęcia)

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zaprasza do zwiedzania wystawy czasowej Walczące Miasto 1939–1945, prezentowanej w oddziale „Fabryka Schindlera” od 16.09 2015 do 21.02.2016 r. Partnerem ekspozycji jest Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.

Tematem jej będzie dzieło i tworzący go ludzie, którzy walczyli o niepodległość bez broni w ręku – w ramach cywilnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego w Krakowie. Należy przypominać że Wojsko, czyli Armia Krajowa nie byłaby w stanie wypełniać powierzonych jej zadań, gdyby nie zaplecze społeczne i polityczne.

Wystawa będzie dotyczyła nie tyle struktury instytucjonalnej podziemia niepodległościowego w latach 1939-1945 w naszym mieście , ile przede wszystkim skupi się na ukazaniu losów jednostek – konkretnych postaci, których postawa zasługuje na upamiętnienie. Wielu mieszkańców Krakowa mimo śmiertelnego zagrożenia ze strony okupanta niemieckiego, miało odwagę i siłę do samoorganizowania się. Był to przykład społeczeństwa obywatelskiego, tak bardzo ważny dla funkcjonowania państwa demokratycznego. Ekspozycja ukazuje również różnorodność poglądów politycznych i ideologicznych osób budujących struktury Polskiego Państwa Podziemnego. Nie było bowiem łatwo, mimo wspólnego wroga, znaleźć przy takich różnicach płaszczyznę porozumienia. Czas pokazał jednak, że było to możliwe, a spoiwem była wola wywalczenia suwerennego i wolnego państwa oraz troska o społeczeństwo.

Także dziś obserwujemy, że spuścizna walki o niepodległość w latach okupacji jest żywa. Umacnia patriotyzm, dumę z własnej historii i pomaga zrozumieć sens społecznego angażowania się. Przykłady tego można będzie można również znaleźć na wystawie w jej ostatnim segmencie opowiadającym o dniu dzisiejszym. Wskazanie w przeszłości pozytywnych inspiracji do troski o dobro wspólne i pokazanie dobrych owoców zaangażowania obywatelskiego to kolejne ważne cele tej wystawy.

Przedstawiając sylwetki osób, które były zaangażowane w konspirację w Krakowie, opowiemy historię ich działalności społecznej. Sięgniemy do wątków z ich życia podczas służby legionowej w czasie I wojny światowej, walki o granice niepodległego państwa polskiego, okres II Rzeczpospolitej, a przede wszystkim czas okupacji. Zakończymy na krótkim podsumowaniu tego, jak poukładały się ich losy po 1945 r., jakie były ich postawy wobec władzy ludowej – jak ta władza się z nimi obchodziła.

Najważniejszą częścią wystawy są jeszcze nigdy niepokazywane publicznie fotografie, artefakty i archiwalia znajdujące się w zbiorach prywatnych i rodzinnych dotyczące konkretnych postaci. Na wystawie będziemy mogli zobaczyć m.in. szopkę wykonaną w więzieniu Montelupich przez działacza Stronnictwa Narodowego, członka konspiracyjnego Krakowskiego Komitetu Międzypartyjnego, zamordowanego przez Niemców w KL Auschwitz, Tadeusza Surzyckiego. Znajdą się tu również pamiątki po działaczu Stronnictwa Ludowego, Stanisławie Mierzwie, skazanemu w tzw. procesie szesnastu w Moskwie w 1945 r. Na uwagę zasługuję w tym miejscu tymczasowe zaświadczenie zezwalające mu na formalny wyjazd ze Zawiązku Sowieckiego po odbyciu kary w moskiewskim więzieniu na Łubiance. Do niewątpliwie bardzo interesujących eksponatów należą: maszyna do pisania używana do podrabiania dokumentów przez szefa Kierownictwa Walki Cywilnej, Tadeusza Seweryna ps. „Socha”, liczne archiwalia i unikatowe fotografie po Stanisławie Czapkiewiczu ps. „Sprężyna”, szefie wywiadu zgrupowania „Żelbet” AK w Krakowie, który dostarczał materiały wywiadowcze dla Cywilnych Sadów Specjalnych, czy też po Janie Kowalkowskim ps. „Halszka”, który wykonywał wyroki śmierci na konfidentach Gestapo w Krakowie. Będzie można zaznajomić się z podziemną prasą tamtego czasu oraz bardzo interesującymi eksponatami i fotografiami ilustrującymi m.in. działalność Okręgowej Delegatury Rządu RP na Kraj, tajne nauczanie, samopomoc, podziemne sądownictwo, podziemie polityczne, Radę Pomocy Żydom („Żegota”), funkcjonowanie radiostacji „Wisła”, która służyła do komunikacji między Krakowem a Londynem.

Kurator wystawy: Tomasz Stachów, tel. 12 633-14-14, 12 631-10-01

Wernisaż wystawy: 16 września 2015, Fabryka Emalia Oskara Schindlera, ul. Lipowa 4, godz. 18.00

Zdjęcia w galerii poniżej:
1. Tadeusz Surzycki (z lewej) z żoną Wandą podczas wyprawy w Tatry, Zakopane 1933, wł. Marcin Surzycki
2. Stanisław Mierzwa z żoną Heleną i synem Jackiem, Kraków 1939, wł. Tomasz Mierzwa
3. Konspiracyjny nasłuch serwisu informacyjnego nadawanego z Wielkiej Brytanii przy ul. Czarodziejskiej 55 w Krakowie podczas okupacji niemieckiej. Siedzi i robi notatki Tadeusz Seweryn ps. „Socha”, Kraków 1942, wł. Krzysztof Kulisiewicz
4. Stanisław Czapkiewicz ps. „Sprężyna” ukrywający się w Krakowie jako listonosz, wł. Wiesława Zoll
5. Jan Kowalkowski ps. „Halszka” (stoi pod oknem, oparty o krzesło) w konspiracyjnym mieszkaniu, przy ul. Bernardyńskiej, gdzie znajdowała się baza jego oddziału dywersyjnego, Kraków1944, wł. Maciej Kowalkowski
6. Szef krakowskiej „Żegoty”, Stanisław Dobrowolski (z prawej) i Andrzej Morbitzer w Biurze Techniczno-Handlowym przy ul. Jagiellońskiej 11 podczas okupacji niemieckiej. Była to konspiracyjna siedziba Rady Pomocy Żydom, Kraków 1942, wł. Jacek Dobrowolski
7. Grafika dowódcy drużyny osłaniającej radiostację „Wisła”, Mariana Jędo, przedstawiająca moment nawiązywania łączności między konspiracyjnym punktem nadawania w okupowanym Krakowie a Londynem, Kraków 1990, wł. Marian Jędo
8. Nauczycielka Zofia Naporówna (pierwsza z prawej) z uczennicami, podczas tajnych kompletów j. łacińskiego prowadzonych we własnym mieszkaniu przy ul. Starowiślnej 33, Kraków 1943, wł. Janusz Baster
9. Malowanie znaku Polski Walczącej przez członka Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” , 1940-1944, Fot. NN, Studium Polski Podziemnej w Londynie.
10. Akcja rozdawania konspiracyjnych ulotek i prasy przed kościołem ss. Norbertanek na Salwatorze w Krakowie przez grupę żołnierzy Armii Krajowej, Kraków 8. 10.1944, wł. Maciej i Lucyna Kowalkowscy

źródło: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa