Rekonstrukcja ujęcia ostatnich Wiarusów partyzantów mjr Józefa Kurasia „Ognia”

Podhalańska Grupa Rekonstrukcji Historycznych ZP „Błyskawica” im. Józefa Kurasia „Ognia”, Miejski Ośrodek Kultury w Rabce Zdroju oraz Gimnazjum i Liceum im. Świętej Rodziny ” zapraszają wszystkich miłośników powojennej historii Podhala na ognisko patriotyczne. Przybędą rodziny partyzantów, którzy w okresie II konspiracji byli członkami Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” mjr Józefa Kurasia „Ognia” a po jego śmierci kontynuowali walkę w Oddziale Partyzanckim „Wiarusy”.

Rekonstrukcja ujęcia ostatnich Wiarusów partyzantów mjr Józefa Kurasia „Ognia”
Rabka Zdrój 10 listopad 2015 r. godz. 1800

---

Chcąc przybliżyć mieszkańcom Rabki powojenną historię jednego z oddziału partyzanckiego mjr Józefa Kurasia „Ognia” zostanie przedstawiona akcji ujęcia ostatnich powojennych Wiarusów na Polanie Surówki osiedle Krzysie w masywie Lubonia Wielkiego. Grupy Rekonstrukcyjne odtworzą sytuację sprzed lat w inscenizacji pt. „Z wiarą w zwycięstwo” w oparciu o przedstawiony raport UB :
„Raport z przeprowadzonej likwidacji reszty bandy >>Wiarusy<< napisany przez odgrywającego rolę mjr. "Macieja” Franciszka Szlachcica: „Dnia 25 IIIV 1949 r. grupa pracowników tutejszego Urzędu i żołnierzy KBW w sile 16 osób ucharakteryzowanych za bandytów oraz radiostacji w umówionym miejscu na Surówkach k. Rabki pow. Nowy Targ spotka się z bandą. Dowódca grupy ps. Maciej pracownik WUBP odebrał raport od dowódcy bandy "Groźnego" o stanie bandy i uzbrojeniu. Następnie polecił rozlokować się w mieszkaniach u miejscowych gospodarzy (współpracowników bandy). W jednym mieszkaniu było 2 bandytów i 6 pracowników UB i w drugim tak samo, reszta pracowników UB i KBW stała na ochronie. Bandyci byli uzbrojeni: I rkm, 2 – wie PP- sze i jeden Bergman oraz dwa pistolety i granaty. Na dany sygnał pracownicy UB rzucili się na bandytów ręcznie obezwładnili, następnie zakuto {ich} w kajdany i odprowadzono do czekających samochodów. Bandytów ujęto bez najmniejszego użycia broni. Banda >>Wiarusy<< przestała istnieć.
Pochwyconych w wyniku dwuetapowej akcji partyzantów poddano śledztwu, po którym stanęli przed sądem. Czterech z nich – Stanisław Ludzia, Jan Jankowski, Henryk Machała oraz Leon Zagata – skazanych zostało na karą śmierci. Wyroki wykonano 12 stycznia 1950 r. Stanisław Janczy skazany na 15 lat pozbawienia wolności. Więzienie opuścił niemal 8 lat po aresztowaniu.
Według szacunków bezpieki oddział „Wiarusy” przeprowadził w latach 1947 – 1949 ponad dwieście akcji. Większość partyzantów zastrzelono w walkach lub aresztowano i następnie skazano na śmierć.
W latach 50. Komunistyczne więzienia opuścili tylko nieliczni.
Oddział Partyzancki „Wiarusy” rozpoczął swoją działalność po śmierci mjr Józefa Kurasia ”Ognia”, a jego pierwszym dowódcą był Józef Świder „Mściciel” z Rdzawki. Piersi partyzanci Oddziału „Wiarusy” wywodzili się z 3 kompanii ZP „ Błyskawica” zwanej „Plutonem śmierci” dowodzonej przez chor. Henryka Głowińskiego. Oddział „Wiarusy” stanowił po 1947r. najsilniejszą i najbardziej aktywną grupę zbrojnego podziemia w ówczesnym województwie krakowskim. W jego szeregach walczyło na przestrzeni trzech kolejnych lat kilkudziesięciu żołnierzy, związanych podczas okupacji niemieckiej zarówno z AK, jak i konspiracją ludową- w większości dawnych partyzantów zgrupowania „Błyskawica” dowodzonego przez Józefa Kurasia „Ognia” . W „Wiarusach” walczyli prawie wyłącznie bardzo młodzi ludzie. Zdecydowana większość z nich była w wieku od 18 do 27 lat. Dorastali w czasie okupacji. Kiedy po 1945 r. ich kraj w dalszym ciągu nie był wolny, sami sięgnęli po broń.
Pomimo zakrojonych na szeroką skalę obław i akcji pacyfikacyjnych oddział ten przetrwał aż do lipca 1949 r.
Przywrócimy pamięć Żołnierzy Wyklętych ZP „Błyskawica” i OP „Wiarusy” pochodzących z Rabki i okolic:
z RABKI: Józef Kościelniak ps. „Biały” jego brata Tadeusz Kościelniak ps. „Silny”, Józef Kościelniak ps. „Dzięcioł”, Tomasz Czyszczoń ps.”Pstrąg”, Józef Blecharczyk ps. „Zemsta”, Zbigniew Lisowski ps.”Płomień”, Biłek, Józef Pitek, Kaciczak Stanisław ps. „Bocian”, Ignacy Wacławik ps. „Kula, Edward Klępka ps. „Węgorz”, z Chabówki: Stanisław Pyka ps. „Medyk”, Zbigniew Zarębski „Kanciarz”, „Perełka” Teofil Papież ps. Huragan”, Półtorak Adam ps. „Wicher”, „Sokół”, Bronisława Luschanek, Półtorak ps. „Grab” z Rdzawki: Józef Świder „Mściciel” ,Czesław Stolarczyk „Guc”, Jan Rokita „Iskra”, Andrzej Świder „Harcerz”, Józef Traczyk „Bystry” oraz Adam Domalik „Kowboj”, Edward Supergan „Zorza”, Zbigniew Biel ps. „Kat”, Jozef Wróbel ps. „Bej” .

W artykule wykorzystano teksty z albumu dr. Dawida Golika pt. „ Z wiarą w zwycięstwo” Oddział partyzancki „Wiarusy” 1947- 1949

Więcej www.ludzieognia.rabka-net.pl
PGRH ZP „Błyskawica”