Ośmiu Niezłomnych - nowotarskie obchody 30-lecia wprowadzenia stanu wojennego w Polsce (zdjęcia)

NOWY TARG. W programie wydarzeń nawiązujących rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, w Nowym Targu wręczono medale "Niezłomnym w słowie". Uhonorowano w ten sposób osoby, które w latach 80. ub. wieku, ryzykując represje i uwięzienie, działały na rzecz wolności słowa w Polsce.

Odznaczenia przyznano: Franciszkowi Tomaszkowiczowi - współredaktorowi, drukarzowi i kolporterowi niezależnego pisma „Janosik” (razem z Z. Krawczykiem i J. Studentowiczem). W jego domu odbyło się pierwsze spotkanie redakcji. Był odpowiedzialny za kontakty redakcji z NZPS Podhale. Prześladowany przez nowotarskie SB. W 1989 r. był zaangażowany w działalność Komitetów Obywatelskich; Antoninie Ozorowskiej, córce wachmistrza Józefa Czerwińskiego zamordowanego przez NKWD w 1941 r. W latach 80-tych była przewodniczącą Klubu Inteligencji Katolickiej w Nowym Targu, inicjatorka powstania Krzyża Katyńskiego na nowotarskim cmentarzu oraz innych wydarzeń poświęconych pamięci poległych na Wschodzie. Przez szereg lat wytrwale poszukiwała śladów losu swego Ojca, integrowała środowisko nowotarskich Rodzin Katyńskich, utrzymywała kontakty z Instytutem Katyńskim Adama Macedońskiego, później z rosyjskim Memoriałem, wspierała wszelkie formy odtajnienia i upamiętnienia Katynia’40r. Współorganizowała pomoc osobom internowanym w Załężu; Sławomirowi Kuza, który w okresie studiów na KUL był członkiem ROPCiO (1976 – 1980), w stanie wojennym działał w podziemnej „Solidarności”. Zajmował się m.in. drukowaniem „Opinii” i „Spotkań” oraz kolportażem wydawnictw niezależnych. To współredaktor ”Ojcowizny” przy Parafii NSPJ w Nowym Targu (ukazało się 61 numerów w nakładzie ponad 100 tys. egzemplarzy). Prowadził spotkania i prelekcje dla młodzieży w Nowym Targu i sąsiednich miejscowościach poświęcone najnowszej historii Polski i stosowanym w komunistycznych mediach technikom manipulacyjnym; Zofii Łukasz, która w czasie stanu wojennego rozprowadzała prasę niezależną oraz ulotki, uczestniczyła i współorganizowała, tzw. "latające uniwersytety". To współautorka pisma LONT - wydawanego przy pomocy matryc udostępnionych przez nowotarską "Solidarność" (gazeta była adresowana do młodzieży LO im. S. Goszczyńskiego). Szykanowana i zmuszona do zmiany szkoły, potem m.in. zwolniona z pracy nauczyciela ZSZ ZDZ w Czarnym Dunajcu za rozpowszechnianie ulotek przedwyborczych. Prowadziła bibliotekę niezależnych wydawnictw. W 1989r. aktywnie pracowała w Komitecie Obywatelskim "S"; ks. Antoniemu Bednarzowi, dawnemu wikariuszowi w parafii NSPJ. To twórca i redaktor pisma "Ojcowizna", wydawanego bez zgody władz. "Ojcowizna" ukazywała się od 1985 do 1989 r. Inicjator i opiekun duszpasterskiej grupy teatralnej prezentującej teksty przepełnione treściami patriotyczno-społecznymi oraz niezależnej galerii Signum, skupiającej środowiska artystyczne tworzące w opozycji do obowiązującego nurtu. Współtwórca Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w latach 1984-1986; Marii Starmach, uczestniczce pierwszego protestu pracowników kombinatu NZPS Podhale w 1976 r. W latach 1980-81 była delegatem na Zjazd "S" Regionu Małopolska, uczestniczyła w zjeździe założycielskim Solidarności Wiejskiej w Ludźmierzu. Kolporterka prasy niezależnej, w stanie wojennym pomagała w organizowaniu punktu druku ulotek podziemnej Solidarności w Nowym Targu. Organizowała pomoc dla rodzin i osób internowanych. Za swoją działalność poddawana rewizjom i przesłuchaniom przez SB; Marianowi Gołczyńskiemu, członkowi Komitetu Organizacyjnego i Prezydium Komisji Zakładowej "S" w NZPS Podhale. Był kolporterem prasy niezależnej (m. in. nowotarskiego "Janosika". W stanie wojennym organizował punkt druku ulotek podziemnej Solidarności w Nowym Targu. Organizował pomocy dla rodzin i osób internowanych. Wielokrotnie przesłuchiwany przez SB i prokuraturę, aresztowany w lipcu 1984 za "udział w działalności podziemnych struktur byłego NSZZ Solidarność m.in. poprzez kolportaż nielegalnych ulotek i wydawnictw czy poprzez organizację akcji ulotowych"; Wojciechowi Mrozowi, poecie, pisarzowi i dziennikarzowi. To krakowianin z urodzenia, zakopiańczyk z wyboru. W 1985 roku był współzałożycielem i jedynym redaktorem Biuletynu Podhalańskiego, pisma podziemnej Solidarności. W grudniu 1989 r. współtworzył Tygodnik Podhalański. Był pierwszym redaktorem naczelnym tygodnika, potem jego czołowym felietonistą. Od lat pracuje w Telewizji Polskiej Kraków.

Odznaczenia wręczał kanclerz kapituły medalu "Niezłomnym w Słowie" - senator Mieczysław Gil, przywódca strajku w Nowej Hucie w 1981r.

Podczas spotkania w Euroregionie Tatry odbyła się promocja albumu "13 grudnia stan wojenny. Generałowi dziękujemy" oraz wykład współautora albumu, dr Jarosława Szarka (IPN Kraków) - "Stan Wojenny na Podhalu". Album zawiera zdjęcia i opisy dotyczące stanu wojennego na terenie Małopolski. Autorem zdjęć jest Bogusław Kostka -Dąbrowa.

Na sobotę zaplanowano kolejne uroczystości. Przed południem odprawiona zostanie msza święta w kościele Św. Katarzyny, po niej - Apel poległych pod Krzyżem Katyńskim. O godzinie 12-tej w auli Szkoły Muzycznej zaplanowano uroczyste spotkanie.

W ramach obchodów 30-lecia wprowadzenia stanu wojennego w Polsce odbędą się także pokazy filmu: "Towarzysz generał idzie na wojnę" dla uczniów szkół średnich oraz spotkanie w Liceum Ogólnokształcącym im. Seweryna Goszczyńskiego z senatorem Mieczysławem Gilem.

W Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury otwarta została ponadto wystawa: "Wojna Polsko – Jaruzelska". Jej autorką jest Natalia Horak. Ekspozycja poświęcona pierwszym dniom stanu wojennego w kontekście prywatnym, społecznym, publicznym i opresyjnym zaprezentowana po raz pierwszy w 2009 r. w Muzeum PRL-u. Jej fragment prezentowany jest w piwnicach nowotarskiego PMDK.

Imprezy i spotkania organizowane są przy współudziale samorządu powiatowego, IPN, NSZZ Solidarność, Stowarzyszenia NZS 80 i Euroregionu Tatry.

s/

Zdj. Michał Bachulski