Pierwsi Niepodlegli: Józef Giza. Generał z organizacji "Wolność" (film)

W ramach projektu edukacyjno-badawczo-filmowego „Pierwsi Niepodlegli”, realizowanego w miastach, które już pod koniec października 1918 r. zrzuciły jarzmo zaborcze, powstaje cykl krótkometrażowych filmów biograficznych o bohaterach pierwszych chwil niepodległości.

Przeprowadzenie jesienią 1918 roku zwycięskich zrywów niepodległościowych w sposób bezkrwawy nie oznacza, że odbyły się one bez oporu ze strony zaborców i aktów odwagi ze strony polskich uczestników tych przewrotów. Właśnie minęła 53 rocznica śmierci gen. Józefa Gizy, sądeczanina, współtwórcy Organizacji „Wolność” w szeregach c.k. armii , który – jako jeden z dwóch tylko żołnierzy - odznaczony został Krzyżem Walecznych za heroiczną postawę podczas pamiętnej nocy 30/ 31 X 1918 w Tarnowie. Zapraszamy do obejrzenia filmu krótkometrażowego o późniejszym dowódcy pułków strzelców podhalańskich, Górnośląskiej Obrony Narodowej, a podczas II wojny św. na Bliskim Wschodzie i Zachodzie m.in. dowódcy 5. Wileńskiej Brygady Strzelców i 7. Dywizji Piechoty.


Józef Giza 
ur. 3 marca 1887 r. Dąbrówce Polskiej – zm. 16 sierpnia 1965 r. w Londynie
Generał brygady WP
Absolwent Gimnazjum I i członek Polskich Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu. W czasie I wojny służył w 20 (galicyjskim) pułku piechoty – kolejno na froncie serbskim, rosyjskim i włoskim. W listopadzie 1916 r. był współzałożycielem niepodległościowej konspiracji (Organizacja WOLNOŚĆ) w tym pułku a podczas antyaustriackiego przewrotu w Tarnowie w październiku 1918 - jako porucznik - dowódcą 1 kompanii 20 p.p. Jeden z dwóch oficerów batalionu zapasowego 20 pp, odznaczony Krzyżem Walecznych za odważną postawę podczas tarnowskiego zrywu z 30/ 31 X 1918.
W Wojsku Polskim przez wiele lat służył w 1. pułku strzelców podhalańskich, m.in. jako adiutant pułku podczas wojny z bolszewikami. Od 1927 r. dowódca baonu Korpusu Ochrony Pogranicza, potem m.in. zastępca dowódcy 2. pułku strzelców podhalańskich w Sanoku (1932-35), dowódca 3. pułku strzelców podhalańskich w Bielsku (1935-38), Górnośląskiej Brygady Obrony Narodowej (w 1938 r. odzyskiwała Zaolzie) i zastępca dowódcy 55 Dywizji Piechoty podczas kampanii wojennej 1939 r.
Uniknął niewoli i przedostał się na Węgry, gdzie był zastępcą Przedstawiciela WP w Budapeszcie. Od 1940 r. w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Komendant Centrum Wyszkolenia Armii na Bliskim i Środkowym Wschodzie, dowódca 5. Wileńskiej Brygady Strzelców i 7. Dywizji Piechoty we Włoszech. Generał brygady (1944). Pozostał na emigracji w Anglii.
Spoczywa na cmentarzu Gunnersbury w Londynie.
Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości.
Jego syn, Mieczysław, poległ we wrześniu 1939r. w bitwie pod Radłowem.
Biogram na podstawie m.in.: Jerzy Giza „Organizacja WOLNOŚĆ 1918”

Tekst i film powstały w ramach projektu edukacyjno-badawczo-filmowego „Pierwsi Niepodlegli” zrealizowanego przy wsparciu finansowym Miasta Tarnowa i Miasta Nowego Sącza. Jednym z partnerów projektu jest redakcja naszego portalu.

opr.s/