Rekordowa pomoc dla cennych zabytków

Statystyki NIK pokazują, że tylko w latach 2014-2016 z powodu zniszczeń w województwie małopolskim wykreślono z rejestru zabytków aż 10 drewnianych obiektów. Największym wyzwaniem dla zarządców drewnianych obiektów są niewystarczające zabezpieczenia przed pożarem oraz brak przeglądów technicznych, a to wynika z braku funduszy.

W ramach projektu „Skansenova – systemowa opieka nad dziedzictwem w małopolskich muzeach na wolnym powietrzu” na ratowanie zabytków przeznaczono rekordową kwotę prawie 14 mln złotych, które pozwoliły na przeprowadzenie prac budowlanych i konserwatorskich w 9 małopolskich skansenach.

W większości obiektów prace są już na ukończeniu. Remonty sfinansowano ze środków Unii Europejskiej oraz budżetu Województwa Małopolskiego i jednostek samorządu.

Małopolska to region wyjątkowy – to tutaj i na Podkarpaciu zachowało się najwięcej drewnianych zabytków w Polsce – łącznie jest ich ponad 10 tysięcy. Projekt Skansenova to pierwsze przedsięwzięcie w Małopolsce o tak szerokim zasięgu i zakresie prac konserwatorskich. Działania remontowe podjęto na terenie 9 skansenów, w 104 zabytkowych drewnianych obiektach. Rekordowa w skali kraju jest też kwota, jaką udało się pozyskać – skanseny otrzymały wsparcie w wysokości łącznie prawie 14 mln złotych. Kwota dofinansowania ze środków Unii Europejskiej przekracza 9,1 mln zł. Unijne wsparcie pochodzi z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020.

Inicjatorem projektu „SKANSENOVA – systemowa opieka nad dziedzictwem w małopolskich muzeach na wolnym powietrzu” jest Województwo Małopolskie, które również partycypuje finansowo w projekcie – ze środków własnych województwa przekazano 1,7 mln złotych.

Środki pozwoliły gruntownie zadbać o zabytkowe obiekty. O tym, jakie możliwości otwiera udział w projekcie mówi Jadwiga Czarny, Dyrektor Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie, jednego z obiektów, biorących udział w projekcie: - Dofinansowanie umożliwiło wykonanie wielu prac, które są spełnieniem marzeń i planów wcześniej zupełnie nierealnych. Tak szeroki zakres inwestycji wymagałby od niewielkiego muzeum, jakim jest sidziński skansen, kilkudziesięciu lat oszczędzania. Dzięki środkom europejskim efekty możemy podziwiać już dziś, w niewiele ponad dwa lata od podpisania umowy partnerskiej – zapewnia dyrektor sidzińskiej placówki.

Projekt Skansenova ma na celu przede wszystkim ochronę zabytków architektury drewnianej na terenie województwa małopolskiego, a prowadzone prace remontowe i konserwatorskie mają zabezpieczyć obiekty przed pożarami i skutkami klęsk żywiołowych. Ważnym elementem projektu jest modernizacja obiektów w celu zwiększenia ich dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Na terenie skansenów zwiększy się też bezpieczeństwo zwiedzających oraz samej ekspozycji, poprzez montaż urządzeń antywłamaniowych i monitoringu wizyjnego.

Dzięki wsparciu finansowemu ze środków Unii Europejskiej oraz budżetu województwa obiekty mogą sięgnąć po najnowsze, zaawansowane technicznie rozwiązania. Przykładem niech będzie tu zabytkowy drewniany kościół z Ryczowa w skansenie w Wygiełzowie. W tym XVII-wiecznym obiekcie zamontowany zostanie nowoczesny, automatyczny system gaśniczy typu „FOG”, który zabezpieczy budynek przed pożarem za pomocą rozpylanej mgiełki wodnej. Obiekt zostanie również wyposażony w nowoczesny system nagłaśniający, który zwiększy komfort uczestników uroczystości i wydarzeń, jakie odbywają się na terenie tego najstarszego obiektu Muzeum.

Prace budowlane i konserwatorskie mają też ogromne znaczenie dla oferty turystycznej i edukacyjnej skansenów. Dzięki remontom powstają także nowe ekspozycje, dzięki którym poszerzona zostanie oferta kulturalna – nie tylko dla najmłodszych, ale także dla dorosłych odwiedzających. - Udział naszych oddziałów: Muzeum Dwór w Dołędze i Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu, w projekcie Skansenova jest wydarzeniem bezprecedensowym w historii tych obiektów. Dzięki wykonaniu ogromnej pracy, miejsca te nie tylko objęte są pracami konserwatorskimi, co nada im nowy blask, ale także pojawi się w nich nowa przestrzeń dla ekspozycji i edukacji – podkreśla Andrzej Szpunar, Dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie, jednego z Partnerów projektu Skansenova. Jak dodaje, realizacja projektu, wzmacniając plenerową ofertę tarnowskiego Muzeum, przyczyni się też do wzmocnienia potencjału lokalnego oraz regionalnego.

Liderem projektu Skansenova jest Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. Partnerami przedsięwzięcia są: Gmina Dobczyce, Skansen w Sidzinie – Muzeum Kultury Ludowej oraz pięć wojewódzkich instytucji kultury tj.: Muzeum Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów oraz Małopolski Instytut Kultury w Krakowie. Skanseny uczestniczące w projekcie wydały wspólnie materiały informacyjno-edukacyjne: mapki – przewodniki z tematycznymi ścieżkami zwiedzania oraz folder „Zrób to sam”, gdzie odwiedzający znajdą specjalne zadania, których wykonanie przybliży historię danego miejsca.

Więcej informacji można też znaleźć na stronie internetowej projektu www.skansenova.pl. W wersji mobilnej strona zawiera dodatkowo interaktywną grę, która pozwala odkrywać nieznane ciekawostki i tajemnice odwiedzanych miejsc.

mat. prasowy, na zdjęciu Park Orawski fot. Łukasz Sowiński