Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków

Narodowy Instytut Dziedzictwa, z okazji zbliżającego się Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków zaprasza do udziału w obchodach „święta zabytków”.

Z tej okazji już 17 kwietnia w auli Collegium Maius w Krakowie, odbędzie się sesja naukowa, której tematem przewodnim będzie „Ewolucja form działania administracji publicznej w obszarze ochrony zabytków”.

Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków, obchodzony na całym świecie 18 kwietnia, ustanowiony został przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS w 1983 roku i wpisany przez UNESCO do rejestru ważnych dat o znaczeniu dla całego świata.

Celem „święta zabytków” jest przede wszystkim przybliżenie społeczeństwu zagadnień związanych z ochroną spuścizny minionych pokoleń. Jest to również święto wszystkich, którzy na co dzień zajmują się ochroną i opieką nad zabytkami – konserwatorów, historyków sztuki i architektury, urbanistów, archeologów oraz przedstawicieli innych zawodów pracujących na rzecz ochrony zabytków, a także społeczników, właścicieli, opiekunów i zarządców obiektów zabytkowych. 

Obchody święta zabytków w Polsce
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków to wyjątkowa okazja do dyskusji na temat zarządzania dziedzictwem kulturowym, oraz przybliżania lokalnym społecznościom problemów jego ochrony. Organizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa doroczne obchody MDOZ to spotkania i debaty w kręgu osób zaangażowanych w prace na rzecz zachowania dla przyszłych pokoleń narodowego dziedzictwa kulturowego. W tym roku spotkania odbędą się w ośmiu miejscach Polski i będą poruszały zagadnienia kluczowe dla systemu ochrony zabytków, od ewolucji stanu prawno-administracyjnego, poprzez systemy szczególnej ochrony na przykładach pomników historii i krajobrazów kulturowych, po przejawy łączenia niematerialnego dziedzictwa kulturowego z zabytkami i rolę społecznego wymiaru ochrony zabytków. Główne obchody MDOZ odbędą się w Łańcucie i będą połączone z otwarciem wystawy przygotowanej z okazji jubileuszy wpisów na Listę światowego dziedzictwa „Skarby drewnianej architektury sakralnej. Kościoły i cerkwie na Liście światowego dziedzictwa UNESCO”.

Obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w województwie małopolskim
Zdaniem dr hab. Katarzyny Zalasińskiej, dyrektor NID, w związku z 20-leciem Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków jest dobrym momentem do podjęcia dyskusji nad obowiązującym stanem prawnym w zakresie ochrony zabytków.
– Prawo jest niezbędnym elementem systemu ochrony zabytków. Stanowi podstawę i określa sposób organizacji administracji konserwatorskiej, przyznając jej narzędzia do działania. Dobrze skonstruowane przepisy mogą również tworzyć gwarancje jakości prac konserwatorskich i badań archeologicznych, ale również wzmacniać społeczne zaangażowanie. Złe prawo wypiera praktyka, która nie zawsze jest dobra dla zabytków. Dlatego musimy rozmawiać o ewolucji form ochrony prawnej, o wyzwaniach i kierunkach optymalizacji działającego od 105 lat systemu ochrony zabytków w Polsce.

Obchody MDOZ 2023 w województwie małopolskim odbędą się w wyjątkowym miejscu – w Auli Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, która usytuowana jest w najstarszej części tego zabytkowego obiektu. Pierwsze zapisy na temat Collegium Maius to rok 1400, kiedy to reaktywowana została uczelnia nosząca wtedy nazwę Akademii Krakowskiej.
Tematem głównym spotkania w Krakowie będzie „Ewolucja form działania administracji publicznej w obszarze ochrony zabytków”.

Agenda MDOZ w Krakowie:

14:00 – Otwarcie spotkania, dr hab. Katarzyna Zalasińska, Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa;

14:15 – Wprowadzenie, Witold Górny, Kierownik Oddziału Terenowego NID w Krakowie;

14:30 – „Płaszczyzny aksjologiczne i konstrukcyjne form działania administracji publicznej w ochronie zabytków”, prof. dr hab. Piotr Dobosz, Katedra Prawa Samorządu Terytorialnego UJ;

15:00 – „Gminne ewidencje zabytków – naturalna ewolucja systemu ochrony zabytków?”, dr hab. Katarzyna Zalasińska, Dyrektor NID;

15:30 – „Ewidencja zabytków jako wyzwanie w zakresie wsparcia publicznego dla odnowy
zabytków – przykład SKOZK”, Borysław Czarakcziew, Przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa;

16:00 – „Historyczny krajobraz miejski – potrzeba ochrony i wyzwania na przyszłość”, Robert Piaskowski, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury;

16:30 – „Dziedzictwo akademickie oraz formy jego utrwalania i ochrony w praktyce”, Joanna Ślaga, Zastępca Dyrektora Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego;

17:00 – „Tradycje od pokoleń. Niematerialne dziedzictwo kulturowe w Polsce. 20 lat Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i 10 lat Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego”, Agata Mucha, Koordynator NID ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Małopolsce

Spotkanie będzie dostępne online na kanale YouTube TV NID. Szczegóły na stronie nid.pl oraz na kanałach mediów społecznościowych NID.

Współorganizatorem wydarzenia jest Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa oraz Uniwersytet Jagielloński.
Wystawa „Skarby drewnianej architektury sakralnej. Kościoły i cerkwie na Liście światowego dziedzictwa UNESCO”
Wystawa Narodowego Instytutu Dziedzictwa została przygotowana z okazji jubileuszu wpisów na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2023 roku obchodzimy okrągły jubileusz dwóch wpisów: 20-lecia wpisu „Drewnianych kościołów Południowej Małopolski” oraz 10-lecia wpisu „Drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat”. Wernisaż wystawy odbędzie się w Łańcucie w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków. Następnie wystawa będzie eksponowana w Rzeszowie, Sanoku i Gorlicach. Będzie również dostępna online na stronie nid.pl.
Obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków zostały sfinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.


Narodowy Instytut Dziedzictwa od 60 lat gromadzi, bada i popularyzuje wiedzę o materialnym i niematerialnym dziedzictwie kulturowym znajdującym się na terenie Polski. Przygotowuje opinie, ekspertyzy, studia, a także opracowuje standardy konserwatorskie. Udostępnia w nowoczesny i kompleksowy sposób informacje o zabytkach. Na portalu zabytek.pl można odnaleźć opisy zabytków, dokumentację, archiwalne i aktualne zdjęcia obiektów, modele 3D oraz wiele innych zasobów. Instytut organizuje wydarzenia promujące dziedzictwo kulturowe i aktywnie uczestniczy na forum organizacji międzynarodowych jak UNESCO, ICOMOS, ICCROM, ONZ. Jest ogólnopolskim koordynatorem międzynarodowych wydarzeń m. in. Europejskich Dni Dziedzictwa i Europejskich Dni Archeologii.