Ocalić blask pereł i perełek kultury

- Każdy z tych obiektów, które znalazły się na liście inwestycji z rządowym dofinansowaniem, to świadek historii. To perły i perełki naszej kultury.

Dzięki decyzji Premiera Mateusza Morawieckiego otrzymaliśmy prawie 202 mln zł z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków. Dzięki tym środkom wykonanych zostanie prawie 380 inwestycji związanych z zabytkami: praca konserwatorskich, restauratorskich oraz robót budowlanych – informuje wojewoda małopolski Łukasz Kmita.

Miejsca symboliczne
- Wśród zabytków, które otrzymały dofinansowanie, jest Katedra Wawelska. Tu przeszłość łączy się z teraźniejszością. I to miejsce jest naszym symbolicznym zobowiązaniem wobec przyszłych pokoleń. I taka też jest istota lokalnych zabytków. Stanowią one oś życia każdej miejscowości. Chcemy wspólnie z samorządami i gospodarzami tych obiektów chronić to wyjątkowe dziedzictwo – mówi wojewoda Łukasz Kmita.

Dotacje w wysokości ponad 3 mln zł
Rządowe dofinansowanie na remont konserwatorski kompleksu budynków Katedry Wawelskiej wynosi 3 430 000 zł. Taka też jest wysokość dotacji, która zostanie przeznaczona na inne krakowskie zabytki.

Remontem konserwatorskim zostanie objęta wieża dzwonna bazyliki Mariackiej, willa „Modrzejówka” oraz trzy elewacje budynków przy ul. Siennej 5 i Stolarskiej 1-3 w Krakowie. Wnioskodawcą był w tych przypadkach samorząd województwa małopolskiego.

Łącznie dotację powyżej 3 mln zł otrzyma 10 małopolskich projektów. Liderem jest gmina Kościelisko, która zyska 3,5 mln zł na remont kościoła parafialnego pw. św. Kazimierza Królewicza w Kościelisku.

3 430 000 zł trafi także – oprócz wspomnianych zabytków krakowskich – do trzech samorządów.

Powiat bocheński otrzyma środki w tej wysokości na I etap prac konserwatorskich zabezpieczających budynki Zespołu Dworskiego w Ostrowie Szlacheckim. Z kolei miasto Nowy Sącz przeznaczy tę dotację na zabezpieczenie fundamentów bazyliki św. Małgorzaty, renowację nawierzchni wokół budynku wraz z konserwacją kamiennego muru od ul. św. Ducha. Natomiast gmina Miechów dzięki pozyskanym środkom przeprowadzi renowację zabudowań poklasztornych przy bazylice Grobu Bożego w Miechowie.
Kwotę nieco ponad 3,4 mln zł otrzyma natomiast gmina Nowe Brzesko z przeznaczeniem na prace ratunkowe przy zabytkowym spichlerzu w ponorbertańskim zespole klasztornym w Hebdowie.

Ponad 3 mln zł trafi także do gminy Wieliczka na wymianę pokrycia dachowego w kościele pw. św. Klemensa w Wieliczce (nawa główna).

Wartościowe mniejsze projekty
Warto zwrócić uwagę także na mniejsze projekty, które otrzymały rządowe dofinansowanie.
Gminie Pleśna została przyznana m.in. kwota prawie 308 tys. zł na remont cmentarza wojennego w Woźnicznej. Gmina Chrzanów pozyskała m.in. 800 tys. zł na remont budynku OSP w Chrzanowie przy ul. Śląskiej 20, zaś gmina Wiśniowa – m.in. 490 tys. na remont drewnianej bożnicy.

Gmina Maków Podhalański przewiduje natomiast m.in. odnowienie budynku byłego dworca kolejowego PKP za pozyskane 490 tys. zł, gmina Spytkowice – m.in. remont krzyża pokutnego w Bachowicach za 200 tys. zł, zaś gmina Trzyciąż – m.in. przeprowadzenie prac konserwatorskich zabytkowej kapliczki domkowej wraz z otoczeniem w miejscowości Michałówka za prawie 300 tys. zł.

Rodzaj prac konserwatorskich i restauratorskich
Wśród wykonywanych prac będzie np. wymiana dachu – jak w przypadku kościoła pw. Narodzenia NMP w Jodłowniku (dofinansowanie: prawie 630 tys. zł), konserwacja polichromii – jak we wnętrzu kościoła pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jurkowie (dofinansowanie: 250 tys. zł) czy renowacja witraży – jak w kościele pw. św. Apostołów Filipa i Jakuba Młodszego w Mystkowie (dofinansowanie: 300 tys. zł).

Na liście dofinansowanych projektów jest też np. konserwacja techniczna i estetyczna ikonostasu w cerkwi greckokatolickiej pw. Narodzenia NPM w Rozdzielu (dofinansowanie: 300 tys. zł), remont chodnika i muru w cerkwi w Boguszy (dofinansowanie: 300 tys. zł) czy wymiana okien i drzwi w budynku klasztoru Zgromadzenia Sióstr Niepokalanek w Nowym Sączu (dofinansowanie: ponad 906 tys. zł).

- Małopolska jest piękna! Małopolska obfituje w niezwykłe skarby kultury, który winniśmy chronić. Kościoły, pałace, zamki, kapliczki, cerkwie, budynki szkół, remiz czy domów kultury… Dzięki Rządowemu Programowi Odbudowy Zabytków mają one szansę zyskać nowy blask. Chcemy ochronić to cenne, ale też kruche dziedzictwo – mówi wojewoda Kmita.


Między przeszłością a przyszłością
- Jak podkreślał śp. Profesor Lech Kaczyński, „nowoczesny patriotyzm jest wpatrzony w przyszłość, ale swoje korzenie ma w przeszłości”. Rządowy Programu Odbudowy Zabytków to wyraz dbałości o tak pojmowane korzenie, o naszą tożsamość narodową i wspólnotę narodową, o to, co ją ukształtowało. Program ten uzupełnia szeroki wachlarz rządowych propozycji, które realizują ideę zrównoważonego rozwoju i zakładają wspieranie samorządów we wdrażaniu projektów ważnych dla mieszkańców – podkreśla wojewoda Kmita.

Nie tylko muzea
Zabytki kojarzą się głównie z muzeami. Jednak to często miejsca użytkowe, które mają pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy miejscowości. Są to często miejsca, w których lokuje się usługi – sklepy, lokale gastronomiczne czy budynki ratuszy miast. Zatem zabytki to nie tylko muzea, które odwiedza rodzina w wolny weekend, ale także miejsca pracy czy miejsca zamieszkania.

– Często zabytki są dumą lokalnych społeczności. Mogą być magnesem przyciągającym turystów do zapoznania się z lokalną kulturą danego regionu. Nie ma nic ważniejszego niż kultura, która tworzy tą przestrzeń do życia dla całego społeczeństwa, dla całego narodu – zwrócił uwagę premier Morawiecki.

Zasady programu
Nabór wniosków trwał do końca marca 2023 roku. Jednostki samorządu terytorialnego mogły ubiegać się o dofinansowania na ochronę zabytków i opiekę nad nimi. Dofinansowanie przyznane zostało maksymalnie w wysokości 98% wartości inwestycji, a minimalny udział własny wynosi 2%.

Każdy samorząd mógł złożyć maksymalnie 10 wniosków w trzech kategoriach:
 do 150 000 zł;
 do 500 000 zł;
 do 3 500 000 zł.

Przedmiotem wniosku mogły być prace konserwatorskie i restauratorskie oraz roboty budowlane. Pozyskane środki samorząd może przeznaczyć bezpośrednio na zabytki pod swoją opieką albo na udzielenie dotacji samorządowej na takie prace.

Program dopuszczał finansowanie obiektów posiadających wpis do ewidencji lub rejestru zabytków.

Wyniki dla Małopolski:
https://www.gov.pl/web/premier/rzadowy-program-odbudowy-zabytkow