79. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

Nowotarska Grupa Mieszkańców "PAMIĘĆ", Podhalańska Grupa Rekonstrukcji Historycznych "BŁYSKAWICA i ZHP Hufiec Podhalański zapraszają mieszkańców Miasta Ii Podhala na uroczyste Obchody 79. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

O godz. "W" tj 17,00 1 sierpnia w całej Polsce zawyją syreny, wszyscy powinniśmy się zatrzymać, by stojąc oddać hołd walczącej 79 lat temu Warszawie.

Zapraszamy wszystkich mieszkańców Miasta i Podhala by wspólnie 1 sierpnia o godz. "W" spotkać się przy Krzyżu Katyńskim w Nowym Targu i wspólnie oddać hołd oraz wspomnieć bohaterskich powstańców Warszawy.

O godz. 18,00 w kościele św. Katarzyny odbędzie się uroczysta msza św. w intencji Powstańczej Warszawy.

Po oficjalnych uroczystościach Podhalańska Grupa Rekonstrukcji Historycznych "BŁYSKAWICA" wraz z harcerzami z Hufca Podhalańskiego ZHP przedstawi rekonstrukcję odbicia więźniów z obozu koncentracyjnego KL WARSCHAU. - pt. "Zdobycie przez Batalion Zośka KL WARSCHAU - "GĘSIÓWKI".

Po wybuchu Powstania Warszawskiego walczący w pobliżu "Gęsiówki" żołnierze Batalionu Armii Krajowej "ZOŚKA" postanowili uratować więzionych tam Żydów.

Ppłk Jan Mazurkiewicz "RADOSŁAW", dowódca Zgrupowania AK Radosław, w skład którego wchodził Batalion, wyraził zgodę na atak.

Atak pod dowództwem "Jerzego" rozpoczął się 5 sierpnia o godzinie 10,00. Zdobycie "Gęsiówki" nie było proste, obóz był solidnie umocniony, otoczony wysokimi murami i wieżyczkami strażniczymi, a 90 osobowa załoga uzbrojona m.in. w broń maszynową. Atak musiał być błyskawiczny, bo Niemcy w każdej chwili mogli dokonać masakry więźniów.

5 sierpnia 1944 r. żołnierze Batalionu Armii Krajowej "ZOŚKA" po brawurowej akcji zdobyli tzw. "Gęsiówkę", obóz koncentracyjny KL WARSCHAU mieszczący się przy ul. Gęsiej na Woli. W szturmie na obóz wzięły udział trzy plutony Batalionu "ZOŚKA": "FELEK", "ALEK" oraz pluton z kompanii "GIEWONT".

Z obozu uwolniono 348 więźniów, w tym 24 kobiety. Byli to Żydzi, m.in. z Polski, Węgier, Belgii, Francji, Grecji, Holandii i Norwegii. Wielu z nich przyłączyło się do powstańczych oddziałów. Trafili na przykład do służb kwatermistrzowskich. Ale nie tylko. Żołnierzem plutonu pancernego Batalionu "ZOŚKA" został Henryk Ledeman, przedwojenny podchorąży piechoty i uczestnik powstania w getcie warszawskim. Mechanikiem w tym plutonie był inż. Józef Filar. Służbę medyczną w batalionie pełnił chirurg Sołtan Safajew "Doktor Turek", były lekarz Armii Czerwonej. Natomiast do Batalionu AK "PARASOL" trafił Henryk Poznański "BYSTRY" także uczestnik powstania w getcie.

Dzięki zdobyciu "Gęsiówki" nie tylko uratowano życie więźniów, lecz także polepszono połączenie powstańcze Śródmieścia ze Starym Miastem, wcześniej ostrzeliwane przez załogę obozu. Zdobyto też znaczne ilości broni, amunicji oraz wojskowego wyposażenia.

Ta akcja była jednym z większych sukcesów powstańczych. Miała też ogromne znaczenie propagandowe.

Po wojnie "Gęsiówka" również pełniła funkcje obozu - najpierw NKWD dla m.in. jeńców niemieckich, żołnierzy AK, członków podziemia niepodległościowego. W połowie 1945 roku UB utworzyło tam obóz pracy dla niemieckich jeńców wojennych, potem był tam obóz pracy dla więźniów politycznych i kryminalnych, w którym szacunkowo śmierć poniosło 1 800 osób.

Obóz zlikwidowano w 1956 roku.

Zapraszamy na uroczystości - organizatorzy.

opr. s/