Pomnik Dumaca z Gorców znów na "Małym Rynku" (zdjęcia)

NOWY TARG. Z udziałem muzyk góralskich, pocztów sztandarowych, radnych, samorządowców, duchowieństwa i sporej grupy mieszkańców, w sobotnie popołudnie na Placu Słowackiego odbyła się uroczysta - jak ją nazwano - instalacja pomnika Władysława Orkana. Jak przypomniał burmistrz Marek Fryźlewicz - "Piewca Podhala wraca na swoje pierwotne miejsce".

Zagrały kapele zespołów Hyrni i Młode Podhale oraz orkiestra działająca przy Parafii NSPJ. Wśród uczestników spotkania byli kapelani Związku Podhalan, księża Tadeusz Juchas, Mieczysław Łukaszczyk i Jan Gacek. Odnowiony Plac Słowackiego poświęcił ks. Robert Pochopień, życząc przy okazji, by było to miejsce spotkań i odpoczynku.

- Witam szczególnych gości. Jest z nami profesor Bolesław Faron orkanolog, najwybitniejszy w kraju specjalista od twórczości Orkana oraz, jak ja go nazywam - wójt orkanowski, czyli Janusz Potaczek wójt gminy Niedźwiedź - mówił Marek Fryźlewicz. - Na uroczystości poświęconej patronowi Związku Podhalan, w tym pięknym, wspaniałym miejscu witam honorowych członków ZP oraz byłych prezesów; Marię Staszel, Józefa Staszla, Józefa Różańskiego, Mieczysława Olconia, Stanisława Kowalczyka a także Ewę Iwulską. Myślę, że dzisiejsza uroczystość wpisze się w historię miasta jak ta, która miała miejsce w lipcu 1934 roku - podsumował burmistrz.

Stanisława Trebunia Staszel oraz Przewodniczący Rady Miasta Paweł Liszka przypomnieli historię pomnika, posługując się zarówno archiwalnymi dokumentami - w tym uchwałą Rady Miasta sprzed blisko ośmiu dekad, jak i relacjami Antoniego Zachemskiego oraz uchwałą obecnej Rady z marca br.

Mówiono o okolicznościach towarzyszących podejmowaniu decyzji co do lokalizacji pomnika Orkana na tzw. Małym Rynku (dziś Placu Słowackiego), o kontrowersjach i sporach - tak z lat 30. ub. wieku, jak i sprzed kilku miesięcy. Ale jak stwierdziła Stanisława Trebunia-Staszel: - Mimo różnych wizji, gdy doszło do odsłonięcia tu pomnika Władysława Orkana, wszyscy zgromadzili się wokół Dumaca z Gorców jako jedna wielka rodzina.

Zabrakło przedstawicieli Zarządu Głównego Związku Podhalan w Polsce, którzy w wydanym pod koniec października br. oświadczeniu poinformowali, iż nie wezmą udziału w sobotnich uroczystościach, bowiem "doszło do zerwania umowy społecznej, a władza lokalna posunęła się w swoim działaniu do manipulacji" oraz "
Władysław Orkan, Piewca Podhala jest postacią bardzo ważną dla Naszej Organizacji, dlatego My sami w odpowiednim czasie złożymy hołd Naszemu założycielowi. Nasz udział byłby postępowaniem niegodnym Honoru Górala a działania Burmistrza są próbą rozbicia Naszej Organizacji".

Członkowie zespołu "Małe Podhale" odczytali słynne "Wskazania dla synów Podhala" wygłoszone przez Orkana w Czarnym Dunajcu, w 1922 roku oraz wiersz "Tobie chwała, Podhale" (Które w sobie masz ten czar nakaźny, iż niewolisz serca ludzi z dolin, cóż dopiero dusze synów głaźnych!...)

--
Władysław Orkan, a właściwie Franciszek Smaciarz, (ur. 27 listopada 1875 w Porębie Wielkiej, zm. 14 maja 1930 w Krakowie) urodził się w Gorcach, a od młodzieńczych lat przebywał na Podhalu. Jego powieści, nowele i prace publicystyczne ukazują przede wszystkim życie gorczańskiej wsi i podhalańskiej biedoty. Niezwykle ważne dla ruchu podhalańskiego stały się jego "Wskazania synów Podhala", opublikowane w 1930 roku, tuż przed śmiercią pisarza.

s/ zdj. Michał Bachulski