Krzyki w czterech ścianach

W piątek 4 października w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbyło się pierwsze posiedzenie nowo wybranego (po zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej) Wojewódzkiego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej.

Moja sąsiadka, starsza pani… Właśnie przyszła do mnie po pomoc. Jej syn jest agresywny, chciał ją pobić. Jest nietrzeźwy. Mówił, że ją zabije. Proszę o skierowanie patrolu Policji – tak brzmiało jedno ze zgłoszeń na numer 112, które zostało odebrane w krakowskim Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Tylko we wrześniu operatorzy numerów alarmowych odebrali ponad pół tysiąca połączeń dotyczących przemocy/ interwencji domowej. W całym 2023 roku było ich prawie 6,5 tysiąca.

Wnioski z posiedzenia przedstawiono podczas brifingu w którym udział wzięli wojewoda małopolski dr inż. Krzysztof Jan Klęczar, I wicewojewoda małopolska Elżbieta Achinger, nowo wybrana przewodnicząca Wojewódzkiego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej Katarzyna Łach (wojewódzka koordynator realizacji rządowego programu przeciwdziałania przemocy domowej – kierownik Oddziału Opieki Całodobowej, Ośrodków Wsparcia i Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Wydział Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie), zastępczyni naczelnika Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, wiceprzewodnicząca Zespołu podinsp. Aneta Giżyńska, wojewódzka koordynator ds. przeciwdziałania przemocy domowej i realizacji procedury „Niebieskie Karty” komisarz Beata Wcisło z Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, a także operatorka numerów alarmowych z Centrum Powiadamiania Ratunkowego w Krakowie Kamila Jastrząb. 

Osoba doznająca przemocy nie jest jej winna

- Przede wszystkim chcemy wspólnie przypomnieć, że ten, kto doświadcza przemocy, nie jest jej winny. Żadne zachowania, działania osoby pokrzywdzonej nie usprawiedliwiają stosowanej wobec niej przemocy. Za przemoc odpowiada agresor. Podkreślamy zarazem, że przemocy domowej można powiedzieć „nie”. Są systemowe rozwiązania takie jak ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej oraz narzędzia interwencji i wsparcia takie jak procedura „Niebieskie Karty”. Bardzo dziękuję wszystkim członkom Wojewódzkiego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej. Zaręczam, że będziemy intensywnie pracować nad umocnieniem świadomości w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej i zacieśnienia współpracy pomiędzy poszczególnymi służbami, tak aby chronić osoby doznające przemocy i rozwijać działania interwencyjne, a przede wszystkim interdyscyplinarne– podkreśla wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar. 

Temat tabu

- Krzyki w czterech ścianach to dla wielu osób temat tabu. Powinno to się jednak zmienić. Powinniśmy reagować, gdy komuś za ścianą dzieje się krzywda. Za pośrednictwem mediów chcemy głośno powiedzieć, że ci, których dotyka przemoc, nie są sami. Mogą liczyć na systemowe wsparcie. Zarazem trzeba też zwrócić uwagę na kwestię, o której mówi się jeszcze mniej: przemoc, która dotyka osób starszych. Jak w opisanej historii – starsza pani była nękana przez swojego syna... Taką przemoc trzeba i można przerwać – podkreśla I wicewojewoda małopolska Elżbieta Achinger. 

Każdy może przerwać przemoc domową

W sytuacji, którą opisaliśmy na początku, istotny jest następujący element. Mianowicie – prawidłową reakcją wykazali się sąsiedzi pokrzywdzonej seniorki. Udzielili jej wsparcia i pomocy, a także powiadomili Policję, przerywając tym samym przemoc, której doznawała.

- Policja apeluje, aby osoby pokrzywdzone przerywały przemoc. W tym celu należy złożyć zawiadomienie. Pomocą osobom pokrzywdzonym przemocą służy wiele instytucji, między innymi powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej czy ośrodki interwencji kryzysowej. Kierujemy apel o przerwanie przemocy również do osób, które są jej świadkami. Najczęściej są to sąsiedzi lub najbliższa rodzina. Osoby te informując o przemocy, swoją postawą dają siłę i wsparcie osobom pokrzywdzonym. W pilnych przypadkach należy dzwonić pod numer alarmowy 112 – mówi komisarz Beata Wcisło z Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie.

- Co mówić, gdy usłyszymy, że gdzieś w sąsiedztwie ktoś doświadcza przemocy? Przede wszystkim prawdę, jak jest. Nie wolno bać się zgłaszać tego rodzaju sytuacji, bo milczenie może doprowadzić do tragedii. Pomagajmy też, jeśli ktoś wprost szuka pomocy u sąsiadów. To może być właśnie ten moment, by zatrzymać przemoc. Prośba o pomoc to nie wstyd – podkreśla Kamila Jastrząb operator z Centrum Powiadamiania Ratunkowego 

„Niebieska Karta”

Jak ustaliła Policja, 72-letnia seniorka, o której pisaliśmy, doświadczała przemocy ze strony 40-letniego syna od kilkunastu miesięcy. Na podstawie zebranych przez policjantów dowodów, mężczyzna usłyszał prokuratorskie zarzuty fizycznego i psychicznego znęcania się nad matką. Domowy agresor otrzymał też prokuratorski nakaz opuszczenia miejsca zamieszkania, zakaz kontaktu oraz zbliżania się do pokrzywdzonej, a także policyjny dozór. Pokrzywdzona seniorka została objęta procedurą „Niebieskiej Karty, dzięki której uzyska pomoc specjalistów z Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej. Za przestępstwo znęcania grozi kara pozbawienia wolności do pięciu lat.

- Procedura „Niebieskiej Karty” przewiduje ścisłą współpracę służb realizujących zadania dotyczące przeciwdziałania przemocy domowej. Jej celem jest interwencja i przerwanie przemocy, w kolejnych krokach zapobiegnięcie dalszemu stosowaniu przemocy domowej oraz pomoc i wsparcie poprzez realizację indywidualnego planu pomocy. Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A”. Kartę wypełnia przedstawiciel właściwej służby, gdy w toku prowadzonych czynności służbowych poweźmie podejrzenie o stosowaniu przemocy domowej – lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez świadka przemocy domowej. Do wypełniania formularza „Niebieska Karta – A” są zobowiązani m.in.: policjant, przedstawiciel jednostki organizacyjnej pomocy społecznej – pracownik socjalny, asystent rodziny, pracownik specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej, przedstawiciel ochrony zdrowia – lekarz, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny, przedstawiciel oświaty – nauczyciel, wychowawca,  przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, żandarmeria wojskowa.  Wszczęcie procedury nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą domowej – podaje zastępczyni naczelnika Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, wiceprzewodnicząca Zespołu podinsp. Aneta Giżyńska.

Kolejne etapy pracy z rodziną/osobą doznającą przemocy to powołanie grupy diagnostyczno-pomocowej i zaproszenie osoby doznającej przemocy na spotkanie, wspólne omówienie dalszych, interdyscyplinarnych działań pomocowych. Zespół interdyscyplinarny składa się z przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych, kuratorów sądowych, a czasami prokuratorów oraz przedstawicieli podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej. W skład zespołu może wchodzić również przedstawiciel żandarmerii wojskowej – jeśli żandarmeria złoży taki wniosek do wójta, burmistrza, prezydenta.  

W 2022 r. wszczęto 4403 procedury „Niebieskiej Karty”, w tym 1002 dla małoletnich. Odnotowano 48 przypadków odebrania dziecka z rodziny w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – nazewnictwo obowiązujące w 2021 r.).

W 2023 r. wszczęto 5322 procedur „Niebieskiej Karty”, w tym 1869 dla małoletnich, odnotowano 66 przypadków zapewnienia dziecku ochrony (…) w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą domową (art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej – nazewnictwo obowiązujące w znowelizowanej ustawie od czerwca 2023 r.).

Natomiast w I połowie 2024 r. wszczęto już 3150 procedur „Niebieskie Karty”, w tym 1488 dla małoletnich, i odnotowano 48 przypadków zapewnienia dziecku ochrony (…) w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą domową (tyle samo co w całym 2022 r.)

Zakopane

Rada Miasta Zakopane Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej przyjęła dopiero w grudniu 2023 r. W styczniu 2024 roku powołano Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej w Zakopanem. Zostały zawarte porozumienia z instytucjami delegującymi swoich przedstawicieli do pracy w zespole. Przyjęto też Regulamin Zespołu Interdyscyplinarnego.

- Jak wynika z informacji przekazanej przez Przewodniczącą Zespołu Interdyscyplinarnego w Zakopanem, pierwsze posiedzenie Zespołu odbyło się 17 stycznia 2024 r., a do sierpnia 2024 r. Zespół spotkał się już 7-krotnie. Ostatnie spotkanie odbyło się 13 sierpnia 2024 r. Grupy diagnostyczno-pomocowe spotkały się 152 razy w sprawach dotyczących 46 rodzin (dla dwóch rodzin założono 2 Niebieskie Karty). Do 3 października 2024 r. do Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęło 48 Niebieskich Kart, pierwsze z nich już na drugi dzień od powołania Zespołu – podaje przewodnicząca Wojewódzkiego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej Katarzyna Łach.

Powyższe Niebieskie Karty w podziale na osoby doznające przemocy kształtują się następująco:
5 – założonych wyłącznie dla dzieci – osób doświadczających przemocy;
33 – założonych dla kobiet doświadczających przemocy (w jednym przypadku, kobieta ma również założoną Niebieską Kartę jako osoba stosująca przemoc);       
5 – założonych dla mężczyzn doznających przemocy; 
9 – założonych dla kobiet 65+ doświadczających przemocy; 
2 – założone dla mężczyzn 65+ doświadczających przemocy.          

W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Zakopanem znajdują się również Niebieskie Karty założone przed dniem powołania Zespołu Interdyscyplinarnego – razem 103 formularze dla 95 rodzin. Najstarsza Niebieska Karta została założona w 2011 r. Zespół Interdyscyplinarny, w porozumieniu z dyrekcją i prawnikiem ustalił, że wszystkie rozpoczęte procedury, zostaną zweryfikowane przez rejonowego pracownika socjalnego pod względem ich aktualności. Pisma z wnioskiem o sprawdzenie sytuacji rodzin zostały również przekazane do Komendy Powiatowej Policji. 

Od kwietnia 2013 r. w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Zakopanem działa Punkt Konsultacyjny dla osób doświadczających przemocy, a od grudnia 2021 r. Punkt Konsultacyjny dla Osób w Kryzysie. Ze wsparcia w Punkcie Pomocowo-Terapeutycznym dla Osób i Rodzin Uwikłanych w Przemoc Domową w 2024 r. skorzystało:

Osoby doświadczające przemocy:
- 38 kobiet;
- 1 mężczyzna;
- 9 małoletnich (5 dziewczynek, 4 chłopców);

Osoby stosujące przemoc:
- 2 kobiety;
- 4 mężczyzn.

Wojewódzki Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej

Celem Zespołu jest stworzenie platformy wymiany informacji w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej oraz skoordynowanie działań wszystkich instytucji zajmujących się tym problemem, a tym samym stworzenie prawidłowo funkcjonującego systemu przeciwdziałania przemocy i ograniczenie zjawiska przemocy domowej w województwie małopolskim.

Do zadań Zespołu należy w szczególności:

• podejmowanie działań zmierzających do nawiązania i wzmocnienia współpracy pomiędzy służbami realizującymi zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w województwie małopolskim;
• wypracowanie kierunków działań w oparciu o dokonywanie diagnozy oraz transfer informacji i wyznaczonych zadań do podległych jednostek;
• opracowanie materiałów instruktażowych, zaleceń, procedur postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą domową dla osób realizujących te zadania.  

W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie (Wydziału Polityki Społecznej, Wydziału Zdrowia, Pełnomocnik Wojewody ds. Równego Traktowania), Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, sądów i prokuratur, Narodowego Funduszu Zdrowia, środowiska medycznego, Małopolskiego Kuratorium Oświaty, organizacji pozarządowych, instytucji samorządowych, eksperci zajmujący się tematem przeciwdziałania przemocy domowej.




 

źródło: Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie