Obwarzanek pod unijną ochroną

bwarzanek już wkrótce znajdzie się na unijnej liście produktów chronionych unijnymi przepisami. W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 16 lutego 2010 r. został opublikowany wniosek o rejestrację „obwarzanka krakowskiego” .

Teraz inne państwa członkowskie mają 6 miesięcy na składanie ewentualnych sprzeciwów. Jeżeli w tym czasie nie wpłynie żaden sprzeciw, obwarzanek zostanie zarejestrowany przez UE jako „chronione oznaczenie geograficzne”.

- Cieszę się, że kolejny produkt z Małopolski trafi na unijną listę. Tradycyjne produkty są ważnym elementem budowania tradycji i tożsamości regionu – podkreśla Marek Nawara, Marszałek Województwa Małopolskiego.

„Obwarzanek krakowski” jest tradycyjnym pieczywem, które w początkach swojej tradycji mogło być wypiekane tylko w okresie Wielkiego Postu przez piekarzy specjalnie wyznaczonych w tym celu przez cech piekarzy krakowskich. Według definicji ze Słownika staropolskiego „obwarzanek to rodzaj ciasta w kształcie zwiniętego w kółko wałka, prawdopodobnie przed pieczeniem parzony”. Sama nazwa „obwarzanka krakowskiego” pochodzi właśnie od sposobu jego produkcji, czyli od obwarzania ciasta obwarzankowego w podgrzanej wodzie.

Pierwsze wzmianki o wypieku obwarzanków na terenie Krakowa i okolic można znaleźć w rachunkach dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi. W jednym z nich z 2 marca 1394 r. zawarta jest następująca informacja: „dla królowej pani pro circulis obrzanky 1 grosz”.

Cech piekarzy krakowskich w 1611 r. uchwalił laudum (uchwałę), która dawała cechowi prawo do decydowania o sprzedaży obwarzanków w obrębie miasta oraz dawała przywilej wyboru piekarzy, którzy mieli się tym zajmować. Znacząca zmiana w dostępie do pieczenia obwarzanków nastąpiła w XIX wieku. 22 stycznia 1802 r. podpisano uchwałę, na mocy której każdy piekarz miał prawo pieczenia obwarzanków, kiedy nadchodziła jego kolej. Piekarzy, którzy mogli piec obwarzanki wyłaniano w drodze losowania. Losowanie z 1843 r. miało obowiązywać do 1849 r., po tej dacie zanika najprawdopodobniej zwyczaj losowania, ponieważ od tego czasu źródła milczą już w tej kwestii. Może to oznaczać, że z czasem zaprzestano takie sposobu i obwarzanki mogli piec wszyscy piekarze każdego dnia – jak pozostało do dziś. „Obwarzanki krakowskie” sprzedawano w jatkach, które otwierano już przed godziną szóstą rano, aby mieszkańcy Krakowa od wczesnych godzin mieli możliwość zakupu świeżego pieczywa – w tym i obwarzanków. Nad kontrolą jakości i świeżości wyrobów czuwał cech, który delegował ośmiu braci do kontroli jatek. Z czasem obwarzanki zaczęto sprzedawać także w inny sposób. Jeszcze w latach 50 XX wieku sprzedawano obwarzanki prosto z wiklinowych koszy.

„Obwarzanki krakowskie” obecnie sprzedaje się nie tylko w sklepach i piekarniach, ale także z charakterystycznych wózków. Obecnie w Krakowie jest około 170–180 wózków obwarzankowych. Średnia dzienna produkcja obwarzanka krakowskiego sprzedawanego na Rynku krakowskim w dni powszednie wynosi blisko 150 000 sztuk.


Małopolskie produkty regionalne zarejestrowane przez Komisję Europejską:
- bryndza podhalańska
- oscypek
- redykołka

Wnioski z Małopolski oczekujące na rejestrację w Komisji Europejskiej:
1. Chleb prądnicki – chronione oznaczenie geograficzne.
2. Fasola „Piękny Jaś” z Doliny Dunajca – chroniona nazwa pochodzenia.
3. Jabłko łąckie - chronione oznaczenie geograficzne.
4. Karp zatorski - chroniona nazwa pochodzenia.
5. Kiełbasa lisiecka - chronione oznaczenie geograficzne.
6. Obwarzanek krakowski - chronione oznaczenie geograficzne.
7. Suska sechlońska - chronione oznaczenie geograficzne.

źródło: Urząd Marszałkowski w Krakowie