Wernisaż "Zwierzyniec zaprasza- Krowodrza"

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zaprasza na wernisaż wystawy Zwierzyniec zaprasza- Krowodrza - 21 listopada br. na godz. 17.00 do Domu Zwierzynieckiego przy ul. Królowej Jadwigi 41.

Po oficjalnym otwarciu wystawy, podczas którego będzie można spróbować krowoderskich potraw przygotowanych specjalnie na wernisaż, o godz. 18.00 odbędzie się oprowadzanie po wystawie z kuratorem – Małgorzatą Niechaj
Wystawa Zwierzyniec zaprasza-Krowodrza przedstawia dzieje wsi i gminy wiejskiej Krowodrzy, od początku i pierwszych wzmianek w Akcie Lokacji i innych dokumentach w XIII w. przez rozwój wsi aż do włączenia do tzw. Wielkiego Krakowa w 1910 r., później dzielnicy Krakowa do dziś tj. 2014 r. Ukazana jest zarówno specyfika wsi, jak i zmiany zachodzących na przestrzeni wieków oraz urbanizacja i uprzemysłowienie już jako dzielnicy Krakowa.

Na parterze w dwóch salach ekspozycyjnych przedstawione są dzieje Krowodrzy poprzez wybrane zagadnienia. W pierwszej sali zaprezentowana jest Krowodrza od początków w XIII w. do 1910 r. – zarówno jej dzieje jak i architektura. Prezentację rozpoczną zaaranżowane miejsce urzędu gminy z herbem Krowodrzy. Bardzo interesujące, ilustrujące historię i charakter wsi są zachowane księgi gminne, sądowe, kroniki i zbiory dokumentów w Archiwum Narodowym w Krakowie.

Przedstawione są także tradycyjne zawody mieszkańców Krowodrzy i jej specyfika, począwszy od murarstwa do szopkarstwa. Już od XIX w. wieś urbanizowała się i coraz więcej osób przechodziło do zawodów nierolniczych. Tu, podobnie jak na Zwierzyńcu pojawiło się coraz więcej murarzy, którzy nie pracując zimą wykorzystywali swoje talenty inaczej np. do tworzenia szopek. Te dwie wsie rywalizowały w grupach kolędniczych chodzących z szopkami. Najsłynniejsza rodzina krowoderska to Ezenekierowie. Właśnie najstarsza zachowana szopka krakowska została wykonana przez Michała Ezenekiera w 1900 r.

Ważnym elementem tożsamości był specyficzny stój odświętny pokazany na fotografii rodzinnej oraz jego zachowane przykłady na manekinach. Szczególnie interesujące są gorsety i chusty tzw. tureckie.

W drugiej sali zaprezentowane są dzieje Krowodrzy jako dzielnicy w latach 1910-2014, począwszy od uroczystości włączenia 11 gmin i stworzenia Wielkiego Krakowa. W czasie ponad stu lat Krowodrza zmieniła swój charakter przedmieść z tradycjami ogrodniczymi w rozwiniętą, zurbanizowaną, przemysłową dzielnicę Krakowa z urzędami i osiedlami mieszkaniowymi. W okresie poszczególnych podziałów dzielnicowych zmienia się zarówno charakter zabudowy z wiejskich drewnianych chałup w wille oraz kamienice i osiedla blokowisk. Dawną Krowodrzę przypominają nieliczne krzyże i kapliczki, a kontrastują z nimi nowoczesne kościoły. Zmianę tego charakteru pokazują odpowiednio dobrane fotografie z różnych okresów ukazujących te same miejsca. Natomiast życie codzienne przedstawiają rodzinne pamiątki – zdjęcia, dokumenty i przedmioty codziennego użytku. XIX w. to także rozwój szkoły gminnej – najstarsza wzmianka z 1812 r. o szkole przy Towarzystwie Szkolnym przy parafii św. Szczepana, a gminna z 1814 r. po jej likwidacji i zburzeniu kościoła to gmina ponosiła koszty nauczyciela i budynku. Interesującą historię ma ta najstarsza na Krowodrzy szkoła (obecnie nr 36), w której zachowały się kroniki oraz dokumenty od 1910 r., a wcześniejsze w Archiwum Narodowym w Krakowie. W XX w. powstały kolejne szkoły, a obecnie działają zarówno podstawowe, średnie i wyższe.

W sali na piętrze pokazana jest specyfika Krowodrzy jaką jest ogrodnictwo. Krowodrza z rolniczo-ogrodniczej wsi zmieniła się w przedmieście zaopatrujące w warzywa Kraków, Śląsk, a nawet inne miasta austriackie i niemieckie. W sali przedstawione są tradycje ogrodnicze. Zilustrowane są one fotografiami ukazującymi prace zarówno w polu jak i w ogrodzie oraz w szklarni. Zachowały się także zdjęcia ze żniw oraz interesujący talerz żniwny (zostanie pokazany z chlebem wraz ze snopami zboża oraz ziarnem różnych zbóż) wraz z narzędziami do pracy.

Na koniec można posłuchać wspomnień i opowieści ogrodniczych w nagranych wywiadach przedstawicieli krowoderskich rodzin.

Dla ukazania przekształcania się ogrodniczej gminy w przemysłową dzielnicę jako przykład przemysłu pokazana jest Fabryka czekolady działająca na Krowodrzy do pocz. XXI w. Na terenie Krowodrzy „Słodki przemysł” powstał jako Fabryka Czekolady A. Piasecki później zakłady Cukiernicze „Wawel” – zaprezentowane przez fotografie, opakowania, rekwizyty, foremki itp.

Zapraszamy!

wystawa czynna od 22 listopada 2014 r do 8 marca 2015 r.
Dom Zwierzyniecki
ul. Królowej Jadwigi 41

źródło: material prasowy